خلاصه :دارستان نام روستايي است در استان كرمان و ۲۹ كيلومتري شهرستان سيرجان. باغباني و كشاورزي شغل اصلي مردم دارستان بوده و مهم ترين محصول كشاورزي آن پسته است.

مشروح:

موقعيت جغرافيايي
روستاي دارستان در جنوب شرقي  بخش گلستان ( ملك آباد ) شهرستان سيرجان استان كرمان قرار دارد.
اين روستا در طول جغرافيايي 54 درجه و 59 دقيقه تا 56 درجه و 28 دقيقه شرقي و عرض جغرافيايي 28 درجه و 39 دقيقه تا 30 درجه شمالي قرار دارد.

مقر اين روستا بستري دشت گونه است كه توسط اراضي كشاورزي و باغات پسته محدود شده است. اين دشت كويري بين كوههاي مركزي ايران و منتهي اليه زاگرس جنوبي قرار دارد. تصاوير ماهواره اي ، تعدد باغات پسته در حاشيه اين روستا و روستاهاي همجوار را به خوبي نشان مي دهند.اما عليرغم توسعه كشاورزي در اين منطقه ، روستاي دارستان نسبت به روستاهاي اطراف كمتر در حصار باغات پسته قرار گرفته و از هكتارها زمين آزاد برخوردار است كه قطعاً در توسعه و پيشرفت آينده اين روستا نسبت به ساير روستاها نقش بسيار مهمي ايفاء خواهد كرد.

امكانات

در سطح روستا :

دبستان - كه پسرانه و دخترانه آن اخيراً هر دو در يك واحد آموزشي تك شيفت ادغام شده اند.

راهنمايي پسرانه

راهنمايي دخترانه

مسجد صاحب الزمان ( عج )

حسينيه اباعبدالله الحسين ( ع )

سالن اجتماعات حضرت ابوالفضل ( ع )

كتابخانه

سالن ورزشي و چند منظوره دارستان ـ در دست احداث ـ

زمين ورزشي فوتبال و واليبال

پست بانك

شركت تعاوني روستايي

تعمير گاه اداوت كشاورزي

تعميرگاه ماشين هاي بنزيني

آپارات وسايل نقليه

تابلو نويسي

مصالح ساختماني

كارگاه ساخت بلوك و موزاييك

فروشگاه قطعات يدكي

جوش قطعات فلزي

عكاسي و فيلمبرداري

آرايشگاه مردانه

آرايشگاه زنانه

فروشگاه مواد غذايي

مجتمع و بازارچه لوازم مصرفي و خانگي

در شعاع دو كيلومتري روستا:

پمپ بنزين و نفت گاز

 باسكول ديجيتال و ترمينال ضبط و فرآوري پسته

قلعه سنگي بي بي دن – از مراكز تفريحي طبيعي

اشتغال

در كنار مشاغل ريز و درشت ،مي توان از كشاورزي و صنايع دستي ( متمركز بر گليم بافي ) بعنوان مشاغل اصلي مردم روستاي دارستان نام برد.

از ديگر مشاغل ، دامداري ، بنايي و كارگري ساختمان است كه  دستمزد آن منبع درآمد عده اي  از خانوار ها محسوب مي شود.

 همان گونه كه بيان كرديم روستاي دارستان داراي فعاليتهاي كشاورزي و باغداري است. سطح خدمات محدود به خدمات آموزشي و تجاري است. منابع معدني و صنعتي در حداقل ممكن ايجاد شده اند و صنايع محدود به پسته پاك كني اكثرا خانگي و دستي است.
شغل عمده مردم روستا در زمينه كشاورزي و عمدتا از نوع باغداري است كه به صورت مالك عمده يا خرده به توليد محصول پسته مي پردازند و يا با كارگري در شركت كشاورزي سيرجان بنياد نقش عمده اي در توليد محصول پسته شهرستان دارند كه نتيجه آن برداشت سالانه چندين هزار تن پسته از اين منطقه و فروش به تجار عمده جهت صادرات اين محصول به خارج از كشور است و با توجه به اينكه پسته دومين محصول صادراتي كشور پس از نفت و گران ترين محصول كشاورزي ايران محسوب مي شود، لزوم سرمايه گذاري در اين بخش كاملا احساس مي شود.
 دامداري در اين روستا عمدتا به شكل سنتي انجام مي شود. اكثر اهالي به پرورش چند رأس گوسفند در خانه مي پردازند كه توليدات آنها بيشتر جنبه خودمصرفي دارد. صنايع دستي مانند بافت «گليم شريكي پيچ» كه نوعي بافت خاص از گليم است در روستاي دارستان رايج است. اين محصول توسط بانوان عمدتا در شهرستان سيرجان و به خصوص در روستاي دارستان توليد و راهي بازارهاي جهاني مي شود

كشاورزي

در حوزه كشاورزي ، اين روستا توانسته است چندين موتور پمپ آبرساني باغات را تحت نفوذ خود قرار دهد كه محصول عمده آنها پسته است.

 از لحاظ منابع آب كشاورزي روستاي دارستان  ، در حال حاضر چشمه و رودخانه اي در اين روستا جريان ندارد بلكه منابع آب كشاورزي را چند حلقه چاه تشكيل مي دهند كه در اطراف روستا قرار دارند و آب آنها توسط موتورها ي پمپ به سطح زمين هدايت مي شود.
در ساليان دور، كه كشت محصولاتي چون گندم و جو و ارزن و پنبه در زمينهاي كشاورزي روستا رونق فراوان داشت، منبع اصلي تأمين آب كشاورزي قنوات مختلفي بود كه يادگار پيشينيان بودند اما با رايج شدن حفر چاههاي عميق و استحصال آب از عمق زمين و كاهش بارندگي و خشك شدن قنات ها و عدم مرمت آنان، اراضي فراواني زير كشت باغات پسته رفته و سبب توسعه فعاليتهاي كاربردي و كالبدي روستاي دارستان شده است بطوريكه در حال حاضر آب كشاورزي باغات شرقي از موتور پمپ دانشكر، آب باغات شمالي از موتورپمپ توانايي و شهسوار، آب باغات غربي از موتور پمپ عبدل آباد، آب باغات جنوب غربي از موتور پمپهاي غلامحسين رييس، فخرآباد و محمودآباد و آب باغات جنوبي از موتورپمپ حاج خاتون تأمين مي شود و ساليانه چندين تن پسته خشك از باغات روستاي دارستان توليد شده و توسط بازرگانان داخلي تحت عنوان پسته سيرجان – كه در نوع خود يكي از مرغوبترين پسته هاي ايران به شمارمي آيد - به كشورهاي ديگر صادر مي شود.

اقليم ( آب، هوا، خاك )

عوامل مؤثر بر شكل گيري روستاي دارستان:

1.           توانهاي جغرافيايي

2.           منابع آب

3.           منابع خاك

4.           ارتباط و نحوه دسترسي

5.           وجود واحدهاي خدماتي

6.           استفاده از تكنيك هاي جديد

7.           شيب مناسب زمين

روستاي دارستان در منطقه اي خشك و كويري واقع شده است به همين دليل آب و هواي آن ويژگيهاي اقليمي مناطق كويري درون فلاتي ايران را داراست كه از مشخصات آن مي توان به كمي بارندگي، دامنۀ نوسان حرارتي كم و بيش زياد و خشكي را نام برد.
تابستانهاي گرم و زمستان هاي سرد از خصوصيات اين نوع اقليم مي باشد.

درجه حرارت:
طبق اندازه گيريهاي انجام شده، بيشترين دما مربوط به ماههاي تير و مرداد و كمترين آن مربوط به اسفندماه مي باشد

رطوبت نسبي:
طبق اندازه گيريهاي انجام شده، ميزان رطوبت نسبي در آذر ماه به حداكثر خود و در ماههاي خرداد و تيرماه به حداقل خود ميرسد.

بارندگي:
بيشترين مقدار بارندگي روستاي دارستان در فصل زمستان بوده كه خود معلول جريانهاي مديترانه اي از غرب است و در فصل بهار نيز بارشها به صورت رگبارهاي زودگذر ديده مي شود.
منشأ اصلي بارشها در اين روستا، جريانهاي مرطوبي هستند كه همراه مراكز كم فشار از اوايل آبان ماه تا اواخر ارديبهشت از غرب كشور وارد مي شوند. اين جريانها به علت بارندگي هايي فراواني كه در نواحي غرب انجام مي دهند و همچنين عدم وجود مكانيسمهاي تشديد بارندگي در بين راه، با بارش قابل ملاحظه اي در اين روستا همراه نيستند.
بارندگي هاي تابستانه نيز تحت تأثير جريانهاي موسمي مي باشند و مقدار بارندگي حاصل از آنان ناچيز است.


آب:
منبع آب شرب
منبع  آب شرب روستا، يك مجتمع آبرساني است كه در 4 كيلومتري روستاي دارستان قرار دارد. اين مجتمع شامل استخري به ارتفاع 5 متر است كه علاوه بر روستاي دارستان، تامين كننده آب شرب روستاهاي اميرآباد شول و ملك آباد نيز مي باشد.




سوانح طبيعي

در ساليان اخير،در روستاي دارستان، سوانح طبيعي مشهور و عمومي يعني زلزله و سيل به صورت محدود و جزيي روي داده است.
با وجود اينكه گسل بلورد در مسير عبور خود از نزديكي اين روستا عبور مي كند اما در 50 سال گذشته زلزله مخربي در اين روستا روي مشاهده نشده  و تنها در حد تكانهاي جزيي، زلزله هاي خفيفي روي داده است.
وقوع سيل نيز در اين روستا با توجه به موقعيت دشت گونه بودن چندان دور از انتظار نيست اما از شدت و تأثير محدودي برخودار بوده است. شديدترين و تأثيرگذارترين سيلي كه در دهه هاي گذشته رخ داده است مربوط به سيلاب حوالي سال 1354 است كه بيشتر موجب تخريب روستاهاي همجوار شد  اما به روستاي دارستان به بلحاظ دارا بودن سيل بند ( خاكريز ) آسيب جدي وارد نشده است.



پوشش گياهي

جنگل و مرتعي در حاشيه روستاي دارستان وجود ندارد. بيشتر اراضي اطراف روستا را باغات پسته پوشانيده اند كه عمده آنها در قسمت شمال شرقي و جنوب و جنوب غربي روستا واقع شده اند.
بجز باغات پسته، پوشش گياهي نواحي بياباني منطقه شامل بوته هاي تيغ دار با برگهاي سوزني يا خاردار نظير آدور و كهورك و بوته هاي فصلي مانند جلنگو و مَك ( = شيرين بيان ) مي باشد.
وجود آب و هواي بياباني و نيمه بياباني اين منطقه، دشت گونه بودن، كم بودن مقدار بارندگي و بادهاي موسمي تابستانهاي گرم و خشك و زمستانهايي سرد را پديد آورده است و اين شرايط باعث عدم پوشش گياهي ممتد در اين منطقه شده است.

جمعيت

آمار و ارقام:

طبق محاسبات در سال 1385 هجري شمسي جمعيت روستاي دارستان 1306 نفر مي باشد كه از اين تعداد 687 نفر را مرد و 619 نفر را زن تشكيل مي دهند.
آمار جمعيت روستاي دارستان كه در سال 1385 در پي سرشماري عمومي نفوس و مسكن مركز آمار ايران اعلام شد از رسميت بيشتري برخوردار است.

سير تحولات جمعيتي:

روستاي دارستان در سال 1345 شمسي به عنوان يك آبادي متوسط در سطح منطقه محسوب مي شده و جمعيتي برابر با 469 نفر را در خود جاي داده بود و اين در شرايط بود كه هنوز تغييرات اجتماعي – اقتصادي و كالبدي تمدن جديد به وجود نيامده بود و جمعيت سكونت گاهها وابسته به توانهاي ارگانيك و طبيعي خود بوده است.
در سال 1355 جمعيت اين روستا با رشدي 0.5 درصدي به 492 نفر رسيد.
اما در سال 1365 جمعيت اين روستا رشد قابل توجهي به مقدار 4.7 درصد را تجربه ميكند و به عدد 777 نفر مي رسد
در سال 1375 با رشد نسبي 3.1  درصد جمعيت روستا به 1055 نفر مي رسد
در سال 1380 با رشد 2.5 درصد به 1193 نفر رسيد.
و در سال 1385 جمعيت روستا با بالاترين رشد نسبي خود يعني 4.8 درصد به عدد 1306 نفر رسيده و اين روال رشد با سير صعودي ادامه دارد. مضاف بر اينكه واگذاري مسكن جديد در دارستان كه از حوالي سال 1387 در قالب شهرك جديد ، افزايش آمار جمعيت اين روستا را سرعت زيادي بخشيده است.


بررسي ويژگيهاي جمعيتي روستا:

الف) جمعيت ساكن روستا كه به طور دائم در تمام فصول سال در اين روستا ساكن بوده و عمدتا بومي هستند و در فعاليتهاي اقتصادي روستا نقش مهمي دارند و تعداد آنها در سال 1386 در حدود 1306 نفر در غالب 300 خانوار بوده است

ب) جمعيت بومي غير ساكن ( جمعيت فصلي ) كه معمولا ساكن شهرستان سيرجان بوده و فقط در ايام تعطيل و فصل برداشت محصول به روستا مي آيند علاوه بر آنها عده اي هم از روستاهاي كفريز و برج شيله به منظور تحصيل و به عنوان دانش آموز در ابتداي سال تحصيلي ساكن روستا مي شوند

ج) كارگران مهاجر شاغل در باغات پسته كه عمدتا افغاني بوده و در فصول مختلف سال تعداد آنها به تناسب كارهاي موجود در باغات تغيير مي كند اما مهاجرت آنان به صورت غير دائم است
قابل توجه اين كه از زمان تأسيس روستاي دارستان اجازه سكونت دائم به هيچ  يك از مهاجران افغاني داده نشده است.

روند رشد جمعيت و پيش بيني جمعيت آينده روستا:

با احتساب نرخ رشد 4.8 درصدي جمعيت روستا در سال 1385 و ادامه اين روند جمعيت روستا در پايان سال 1390 بالغ بر 1520 نفر پيش بيني مي شود .

نقائص و كمبودها و بي توجهي ها – گله مندي از كم توجهي ها

مركزيت دارستان

 
عدم گسترش حوزه نفوذ روستاي دارستان به عوامل زيادي بستگي دارد كه از مهمترين آنها بي توجهي تاريخي و  چندين دهه گذشتۀ مسئولين اجرايي شهرستان، به موقعيت ويژه اين روستا جهت مركزيت خدمات دهي به روستاهاي مجاور است، كه باعث تمركز خدمات و امكانات در روستاي ملك آباد گرديده است و دسترسي بهينه به خدمات را براي ساير مردم اين دهستان مشكل نموده است، در صورتي كه با كمي آينده نگري اين دهستان مي توانست به مركزيت دارستان شكل گرفته و خدمات را بهتر و قابل دسترس تر ارائه مي داد، اما به علت اين ظلم تاريخي حوزه نفوذ اين روستا كاهش پيدا كرده است.